Co to jest wypowiedzenie umowy o pracę? Kiedy pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę? W jaki sposób dokonuje się wypowiedzenia? Czy wypowiedzenie umowy o pracę zawsze jest skuteczne? Co może zrobić pracownik, z którym rozwiązano umowę o pracę? Na te i inne pytania znajdziesz odpowiedź w niniejszym artykule.
Spis
Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę
Zgodnie z Kodeksem pracy rozwiązanie / wypowiedzenie umowy o pracę dokonuje się m.in. przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia lub przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie – wówczas uważa się je za złożone adresatowi z chwilą prawidłowego doręczenia mu pisma zawierającego to oświadczenie.
Umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony
Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem – roszczenia
Zgodnie z art. 45 § 1 Kodeksu pracy w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy orzeka o:
- bezskuteczności wypowiedzenia,
- przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach (jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu),
- albo o odszkodowaniu (jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu).
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia – roszczenia
W przypadku pracownika, z którym pracodawca rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia zgodnie z art. 56 Kodeksu pracy pracownik może żądać:
- przywrócenia go do pracy na poprzednich warunkach
- albo odszkodowania.
Sąd pracy orzeka zgodnie z żądaniem, co oznacza, że w przypadku żądania przywrócenia do pracy będzie on związany wnioskiem powoda. Jednakże, w niektórych przypadkach są może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy. Dzieje się tak wtedy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe. W takim przypadku sąd pracy orzeknie o odszkodowaniu. Przepis ten nie dotyczy jednak osób objętych ochroną przedemerytalną, kobiet w ciąży oraz kobiet w okresie urlopu macierzyńskiego.
Możliwe rodzaje powództw:
- powództwo o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne,
- powództwo o przywrócenie do pracy,
- powództwo o odszkodowanie.
Warto podkreślić, że nie istnieje coś takiego jak nieważność wypowiedzenia umowy o pracę. Wypowiedzenie umowy o pracę – nawet sprzeczne z prawem lub nieuzasadnione – nie jest nieważne z mocy prawa.
Termin na wniesienie powództwa wynosi 21 dni od dnia rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia otrzymania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę. Jeżeli pracownik takiego powództwa nie wniósł, to rozwiązanie umowy o pracę należy traktować jako zgodne z prawem.
Tylko te rodzaje powództwa służą wykazaniu niezgodności z prawem (niezasadności) rozwiązania umowy o pracę.
Wysokość odszkodowania
Odszkodowanie, o którym mowa w Kodeksie pracy ma ściśle określoną w ustawie wysokość. W procesie nie ustala się zatem wysokości szkody.
W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony w sposób nieuzasadniony lub z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, zgodnie z art. 471 kodeksu pracy odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Zgodnie zaś z art. 58 kodeksu pracy odszkodowanie za rozwiązanie umowę o pracę zawartej na czas nieokreślony bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.
W przypadku umów zawartych na czas określony pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie, jeżeli upłynął już termin, do którego umowa miała trwać, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu. W tym przypadku odszkodowanie przysługuje w wysokości określonej w art. 58 kodeksu pracy.
Orzecznictwo dopuszcza także możliwość zasądzenia od pracodawcy odszkodowania uzupełniającego na podstawie art. 415 kodeksu cywilnego, jeśli odszkodowanie zasądzone na podstawie kodeksu pracy nie pokrywa w pełni poniesionej przez pracownika szkody, a do rozwiązania umowy o pracę doszło bez wypowiedzenia. W przypadku chęci otrzymania takiego odszkodowania niezbędne jest wykazanie dodatkowej szkody oraz zamierzonego naruszeniu przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę.
UWAGA: Niewniesienie jednego z trzech w/w powództw uniemożliwia pracownikowi żądanie dodatkowego odszkodowania, bowiem nie wykaże on w żadnym innym postępowaniu bezprawności działania pracodawcy.
Umowa o pracę zawarta na czas określony
Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu takiej umowy, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.
Podobnie jest w przypadku umowy na okres próbny. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać.
Szczególna sytuacja niektórych osób objętych ochroną
W przypadku osób objętych szczególną ochroną przepisów prawa pracy, tj.:
- pracownicy w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego,
- pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko
- pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny wychowującemu dziecko, w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego,
- pracownikowi w okresie korzystania z ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów ustawy o związkach zawodowych,
- pracownikowi objętemu ochroną przedemerytalną
przysługują roszczenia takie, jak pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę na czas nieokreślony.
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika – roszczenia pracodawcy
Warto wskazać, że istnieje także druga strona medalu – roszczenia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 11 Kodeksu pracy, czyli w przypadku gdy pracownik niezasadnie przyjął, że jego pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika.
Zgodnie z poglądami autora artykułu „Odszkodowanie dla pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia” Ryszarda Sadlik, opublikowanego w czasopiśmie Monitor Prawa Pracy nr 12, rok 2018:
Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika stanowi jest zawsze skuteczne i powoduje rozwiązanie stosunku pracy z chwilą, gdy dociera ono do pracodawcy w taki sposób, że mógł się z nim zapoznać. Oznacza to, że pracodawca, nawet w przypadku oczywistej bezzasadności tej czynności, ma obowiązek m.in. wydania pracownikowi świadectwa pracy czy wypłacenia mu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
W przypadku bezzasadnego rozwiązania umowy w tym trybie pracodawcy przysługuje roszczenie o odszkodowanie, o którym orzeka sąd pracy. Odszkodowanie zasądzane jest w wysokości wynagrodzenia pracownika za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia. Odszkodowanie to nie jest uwarunkowane powstaniem szkody w majątku pracodawcy.
Odszkodowanie nie przysługuje natomiast pracodawcy w innych przypadkach wadliwości oświadczenia pracownika, np. w razie niezachowania formy pisemnej, braku wskazania przyczyny rozwiązania umowy lub podania nieprawdziwej przyczyny albo uchybienia miesięcznemu terminowi na rozwiązanie umowy.
Zasądzenie odszkodowania przez Sąd nie wpływa na skuteczność rozwiązania umowy. Do rozwiązania umowy dochodzi bowiem w dacie określonej przez pracownika w jego wadliwym co do istnienia przyczyny uzasadniającej taką decyzję oświadczeniu woli.
Więcej na temat uprawnień pracodawcy przeczytasz na stronie wydawnictwa CH BECK.
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na nurtujące Cię pytanie napisz do Nas. Porady online z zakresu prawa pracy to szybki i tani sposób uzyskania spersonalizowanej porady od prawnika na przedstawione przez Ciebie zagadnienie.
Jeśli interesuje Cię temat umowy b2b i różnic między tą umową, a umową o pracę zajrzyj tutaj.