W skutek epidemii koronawirusa w Polsce w trudnej sytuacji znaleźli się pracodawcy oraz pracownicy różnych branży. Epidemia COVID-19 zmusiła wielu do dostosowania modelu prowadzenia biznesu do zmian w potrzebach i zachowaniach klientów. Niektóre przedsiębiorstwa oddelegowały pracowników do pracy zdalnej, inne skróciły czas pracy, jeszcze inne – zostały czasowo zamknięte.
Spis
Uprawnienia pracodawcy w związku z zagrożeniem
Praca zdalna
Zgodnie z art. 3 specustawy dot. koronawirusa (ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych) „W celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna). Polecenie nie wymaga zgody pracownika. Polecenie może zostać wydane ustnie lub pisemnie.
Ustawa nie reguluje zasad wykonywania takiej pracy, co oznacza, że zastosowanie mają przepisy Kodeksu pracy oraz ewentualnie zasady telepracy (telepracą jest wykonywanie pracy regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej).
W przypadku braku możliwości świadczenia pracy w miejscu zamieszkania przez pracownika, pracodawca powinien wyznaczyć pracownikowi inne miejsce wykonywania pracy zdalnej.
Jakie wynagrodzenie uzyskuje się za wykonywanie pracy w trybie „zdalnym” na podstawie specustawy?
Wynagrodzenie pracownika, któremu zlecono pracę zdalną, nie ulega zmianie, wypłacane jest na dotychczasowych zasadach.
Jak długo może trwać obowiązek pracy w trybie zdalnym?
Właściwie tyle, ile określi sam pracodawca, jednak racjonalnym okresem jest czas inkubacji wirusa, który według Głównego Inspektora Sanitarnego może trwać nawet do 14 dni, chociaż najczęściej jest to 5 – 6 dni. Jako, że art. 3 specustawy przestaje obowiązywać w dniu 5.09.2020 r. (obowiązywać będzie przez 180 dni) po tym dniu nie będzie możliwa praca zdalna – na podstawie tego przepisu.
Na podstawie art. 100 § 1 KP, pracownik jest obowiązany stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Polecenie pracy zdalnej, w związku z podejmowanymi przez pracodawcę czynnościami przeciwdziałającym koronawirusowi, jest zgodne z prawem, uzasadnione BHP. Brak dostosowania się do polecenia i nie przestrzeganie przez pracownika BHP może stanowić przyczynę nałożenia na pracownika kary porządkowej (upomnienia, nagany, pieniężnej), a nawet rozwiązania umowy o pracę z zachowaniem i bez zachowania okresu wypowiedzenia
Czego nie może pracodawca?
Ustawa nie daje pracodawcom szerszych uprawnień, w szczególności nie przewiduje możliwości skierowania pracownika na badania w kierunku wykrycia obecności koronawirusa.
Pracodawca nie może zobowiązać pracownika powracającego z urlopu w strefie zagrożonej koronawirusem do wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Może jednak skorzystać z uprawnienia niedopuszczenia do pracy , gdy podejrzewa, że stan zdrowia pracownika stwarza zagrożenie dla pozostałych osób.
Pracodawca nie może poddać pracownika przymusowej kwarantannie, może jednak zawiadomić służby sanitarne o podejrzeniu zarażenia koronawirusem.
Specustawa zawiera także przepisy umożliwiające Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu, a także inspektorom wojewódzki wydawanie wiążących, natychmiast wykonalnych poleceń wszystkim pracodawcom. W stosunku do przedsiębiorców uprawnienia takie posiada Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody.
12 remediów, czyli tzw. „Pakiet osłonowy dla MŚP”
Nieuniknionym jest, że w skutek epidemii koronawirusa ucierpi polska gospodarka. Szacuje się, że przewidywany wzrost PKB będzie mniejszy nawet o 1,5%, niż przewidywano – pisze mBank, choć zdaniem wielu PKB będzie ujemne (Niemcy przewidują recesję na poziomie 5-10%!, USA – 16%). Najbardziej ucierpią branże: turystyka, rozrywka, transport, a w skutek akcji #zostańwdomu – także wszystkie inne.
Jakie remedia przewidział rząd, aby złagodzić trudną sytuację przedsiębiorców? W Ministerstwie Rozwoju trwają prace nad nową specustawą mającą na celu ochronę i wsparcie rynku pracy, w tym rozwiązania dla firm zmuszonych do przestojów, czyli tzw. pakietem osłonowym dla MŚP.
Według zapowiedzi rządu pakiet osłonowy przewiduje:
- ulgi w należnościach, w tym udogodnienia w płatnościach podatków i składek ZUS;
- instrumenty na rzecz poprawy płynności finansowej firm, w tym wsparcie gwarancyjne oraz dopłaty do kredytów.
Wymaga to m.in. nowelizacji ustaw dotyczących: VAT, udzielania pomocy publicznej w tym pomocy de minimis, wsparcia BGK, szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy.
Odroczenia w płatnościach
- ułatwianie rozliczenia VAT – przesunięcie wejścia w życie z 01.04. 2020 na 01.07.2020 r. nowego JPK
- ułatwienia w split payment,
- przesunięcie z 01.04 na 01.07.2020 r. terminu obowiązku wpisywania się firm do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (ustawa o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy)
- wcześniejsze zwroty VAT,
- ułatwienia zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej,
- zaliczenie do kosztów podatkowych wydatków związanych z anulowaniem wycieczek w stosunku do branż dotkniętych skutkami kryzysu,
- zniesienie opłaty prolongacyjnej,
- zmiana schematu pomocy publicznej, rozszerzenie dla MŚP i dużych firm.
Poprawa płynności finansowej
- odliczenie „wstecz” straty od dochodu (tj. straty z 2020 od 2019) – stratę poniesioną z działalności gospodarczej w danym roku możemy odjąć od dochodu osiągniętego w ciągu następnych pięciu lat
- wsparcie gwarancyjne oraz dopłaty do kredytów – działania BGK
- udzielanie pomocy w ramach pomocy de minimis. Obecnie kwota udzielanych przez BGK gwarancji de minimis nie może stanowić więcej niż 60% kwoty kredytu i przekroczyć kwoty 3,5 mln zł (jednostkowa gwarancja) – postulat zwiększenia gwarancji do 80% kwoty kredytu.
- dopłaty do oprocentowania kredytów – poprzez rozszerzenie zakresu funduszu klęskowego o epidemię.
Ochrona i wsparcie rynku pracy
Rząd deklaruje nowelizację ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy. Ustawa ta określa zasady przyznawania i wypłaty świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy finansowanych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych przysługujących w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy.
W nowelizacji ma znaleźć się np. skrócenie – z 6 do 2 miesięcy – okresu kryzysu, który uprawnia do objęcia wsparciem, o którym mowa w ustawie (przy czym kryzys oznacza spadek obrotów gospodarczych, sprzedaży towarów lub usług o min. 15%).
Przepisy ustawy stosuje się do przedsiębiorcy, u którego przestój spadek obrotów gospodarczych, rozumianych jako sprzedaż towarów lub usług, liczony w ujęciu ilościowym lub wartościowym, łącznie nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu 6 kolejnych miesięcy w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy finansowanych z Funduszu, zwanego dalej „wnioskiem o przyznanie świadczeń”, do łącznych obrotów z analogicznych 6 miesięcy (ma zostać zamienione na 2 miesięcy) w okresie 12 miesięcy przed okresem 12 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku.
Art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy (Dz. U. 2013 poz. 1291 z późn. zm.).
W przypadku przestoju, pracownikom takiego przedsiębiorcy, przysługiwałoby:
- świadczenie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych do wysokości 100% zasiłku dla bezrobotnych (823,60 zł) zwiększone o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne
- oraz wynagrodzenie finansowane ze środków przedsiębiorcy w łącznej wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę (2600 złotych brutto).
Pracownicy przedsiębiorców, którzy zakwalifikują się do pomocy mogą liczyć zatem na wynagrodzenie w wysokości ponad 3400 zł brutto.
Jeżeli jesteś w sytuacji, w której w związku z epidemią musisz wypowiedzieć pracownikowi umowę o pracę przeczytaj o uprawnieniach pracownika, za bezzasadne wypowiedzenie umowy o pracę.
Zasiłki chorobowe i opiekuńcze
Przedsiębiorca z ubezpieczeniem chorobowym, który w związku z koronawirusem nie może wykonywać działalności gospodarczej, otrzyma z ZUS zasiłek chorobowy na ogólnych zasadach, tj. jeżeli otrzyma zwolnienie lekarskie albo decyzję państwowego inspektora sanitarnego o kwarantannie lub izolacji.
Przedsiębiorca otrzyma także zasiłek opiekuńczy, jeśli sprawuje osobistą opiekę nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny (zwolnienie lekarskie), dzieckiem objętym izolacją lub kwarantanną (decyzja sanepidu), albo dzieckiem do lat 8 w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły (oświadczenie ubezpieczonego).
Jeśli nieprzewidziane zamknięcie placówki jest związane z koronawirusem, przyjęta specustawa przewiduje dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni z tego tytułu, o czym pisałam już na moim blogu.
Pamiętaj! O korzystaniu z zasiłku pracownik powinien poinformować swojego pracodawcę, zleceniobiorca swojego zleceniodawcę, a osoba prowadząca działalność gospodarczą ZUS.
Obecnie istniejące przepisy umożliwiają przedsiębiorcom, których dotykają opóźnienia lub brak realizacji dostaw, zatory płatnicze, absencja pracowników związane ze wzrostem zachorowalności lub czynnościami mającymi na celu zagwarantowanie bezpieczeństwa obywateli:
- odroczenie terminu płatności składek,
- układ ratalny,
- umorzenie należności.
Możliwe, że w późniejszym czasie nastąpią także inne zmiany w prawie związane z licznymi wystąpieniami poszczególnych grup zawodowych znajdujących się w trudnej sytuacji z powodu epidemii COVID-19:
- Petycja Stowarzyszenia Księgowych w Polsce o odroczenie terminów składania m.in. wszelkich deklaracji i zeznań podatkowych
- List otwarty do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Tragiczna sytuacja artystów w czasie pandemii koronawirusa.
- STANOWISKO PRZEDSTAWICIELI BRANŻY MICE DOT. SYTUACJI ZWIĄZANEJ Z KORONAWIRUSEM (SARS-COV-2)
- Petycja do Pana Premiera Mateusza Morawieckiego o pomoc Agentom Turystycznym i Organizatorom Turystyki oraz Pilotom, Przewoźnikom i Przewodnikom w sytuacji finansowej spowodowanej koronawirusem
Kancelaria HS Legal oferuje wsparcie prawne w analizie, negocjacji i renegocjacji umów handlowych w zakresie terminów dostaw, płatności, kwestii ewentualnych odszkodowań i naliczania kar umownych, a także pomoc prawną w związku z nieuznawaniem epidemii koronawirusa za działanie siły wyższej.