Spis
„Tarcza 3.0” Co nowego?
W dniu 15 maja 2020 r. wszedł w życie kolejny pakiet rozwiązań antykryzysowych pod nazwą Tarcza 3.0. w postaci ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2
Przypomnijmy, że pierwsza z tarcz (tarcza 1.0.) spowodowała, że ze zwolnienia z opłacania składem ZUS mogły skorzystać jedynie osoby, które rozpoczęły działalność przed 1 lutego 2020 r. Dodatkowo w tarczy 1.0. zwolniono ze składek ZUS jedynie tych przedsiębiorców, którzy zatrudniali nie więcej niż 9 pracowników.
Tarcza 2.0., która zaczęła obowiązywać od 18 kwietnia br. poszerzyła krąg uprawnionych do zwolnienia o przedsiębiorców, którzy działalność rozpoczęli po 1 lutego 2020 roku (ale nie później niż 30 marca 2020 roku). W tarczy 2.0. przyjęto także, że firmy zatrudniające od 10 do 49 pracowników będą mogły skorzystać ze zwolnienia składkowego w odniesieniu do wszystkich zatrudnianych pracowników, a zwolnienie obejmie 50% łącznej kwoty należnych składek ZUS.
Co ważne, do momentu uchwalenia tarczy 3.0. ze zwolnienia ze składek ZUS mogły skorzystać jedynie te osoby, których miesięczne przychody nie przekraczały kwoty 15 681 zł, brak było bowiem kryterium dochodowego. Dla wielu branż, np. działalności handlowej i usługowej oznaczało to wykluczenie niemal wszystkich jednoosobowych firm z tego rodzaju pomocy.
Tarcza 3.0. wprowadza do istniejących rozwiązań następujące zmiany:
Zwolnienie z obowiązkowych „składek ZUS” za 2 miesiące
Zwolnieniem z obowiązkowych składek ZUS została objęta nowa grupa samozatrudnionych (przedsiębiorców niezatrudniających pracowników). Rozszerzenie zwolnienia z opłacania składek do ZUS-u dotyczy dziś także tych przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą, których przychód był wyższy niż 300 % prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w 2020 roku, ale ich dochód z tej działalności w lutym br. nie był wyższy niż 7000 zł (w przybliżeniu próg podatkowy z ustawy o PIT [85 528 zł] podzielony na 12 miesięcy).
Prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. wynosi 5 227 zł, zgodnie z obwieszczeniem Ministra Rodziny , Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2020 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (M.P. poz. 1147) (300% to [3*5227 zł] czyli 15 681 zł).
Przedsiębiorcy, którzy przekroczyli wymagany limit przychodu w wysokości 15 681 zł będą teraz mogli skorzystać ze zwolnienia, pod warunkiem, że ich dochód nie będzie wyższy niż 7000 zł w pierwszym miesiącu, w którym przedsiębiorca wnioskował o zwolnienie. Przedsiębiorca, który obecnie pierwszy złożył wniosek o zwolnienie, może wnioskować tylko o zwolnienie za kwiecień i maj. W przypadku składania wniosku o zwolnienie za kwiecień i maj, dochód przedsiębiorcy za kwiecień nie może przekroczyć 7000 zł. Jeśli wnioskuje wyłącznie za maj, dochód przedsiębiorcy w maju, nie może być wyższy niż 7000 zł. Oznacza to, że nawet jeśli przychód będzie wyższy niż 15 681 zł, ale dochód nie będzie przekraczał 7000 zł, przedsiębiorcy ci będą mogli skorzystać z ulgi.
Ze zwolnienia z opłacania składek ZUS będą mogły skorzystać również podmioty zatrudniające do 49 pracowników. Warunkiem będzie nieprzekroczenie w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek, przychodu w kwocie 15 681 zł, czyli 300% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia brutto za 2020 rok. Zwolnienie obejmuje składki na własne ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych. Ponadto, ze zwolnienia ze składek za marzec, kwiecień i maj 2020 r. mogą skorzystać osoby, które prowadzą działalność gospodarczą, a także spółdzielnie socjalne oraz duchowni.
W przypadku nowych, młodych przedsiębiorców, którzy korzystają lub korzystali z tzw. ulgi na start – nie zawsze będą mogli skorzystać z możliwości zwolnienia ze składek ZUS na takich samych zasadach, jak pozostali przedsiębiorcy. Młody przedsiębiorca, jeśli korzysta z ulgi na start przez cały kwiecień i maj – przysługuje mu zwolnienie składek zdrowotnych za kwiecień i maj. Jeśli ulga na start i zakończyła się z dniem 30 kwietnia – przedsiębiorcy przysługuje zwolnienie ze składki zdrowotnej za kwiecień. W sytuacji, gdy przedsiębiorca skorzystał z ulgi na start i zakończyła się ona w dniu 31 marca br. nie będzie mu przysługiwać zwolnienie ze składek ZUS.
Co istotne, mikro i mali przedsiębiorcy objęci pomocą z tarczy 3.0 zostaną zwolnieni z płacenia składek tylko za 2 miesiące – od 1 kwietnia do 31 maja 2020 r. Osoby korzystające ze wsparcia z tarczy 1.0 i 2.0 zostały zwolnione ze składek za 3 miesiące, licząc od miesiąca marca.
Warto zaznaczyć, że zwolnieniu podlegają również składki za kwiecień i maj, nawet wtedy, gdy zostały już opłacone. W takim przypadku, przedsiębiorcy otrzymają zwrot opłaconych składek.
Podsumowując, zgodnie zatem z nowymi przepisami, przedsiębiorca uzyska prawo do zwolnienia ze składek ZUS w przypadku, gdy:
- jego przychód w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek, nie przekroczył kwoty 15 681 zł albo gdy
- jego przychód w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek, przekroczył kwotę 15 681 zł, a jego dochód w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek nie przekroczył kwoty 7000 zł.
„Mikropożyczki oraz świadczenie postojowe”
Dodatkowo w nowym „tarczowym rozwiązaniu” nastąpiła zmiana terminów dotyczących założenia działalności gospodarczej, które uprawniają do skorzystania z rządowej pomocy. W szczególności dotyczy to mikropożyczki (5000 tys. zł), dla tych, którzy działalność gospodarczą założyli przed 1 kwietnia 2020 r. W poprzednich rozwiązaniach antykryzysowych istniał zapis, że uprawnieni do otrzymania pożyczki są jedynie Ci, którzy działalność gospodarczą rozpoczęli „przed 1 marca 2020 r.”
Podobnie przedstawia się sytuacja w przypadku świadczenia postojowego dla przedsiębiorców, którzy działalność gospodarczą założyli przed 1 kwietnia 2020 r. Poprzednio przedsiębiorca z tego rodzaju pomocy mógł skorzystać, jeśli otworzył swoją działalność przed 1 lutego 2020 r. Warunkiem uzyskania świadczenia jest, aby przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku spadł o co najmniej 15 proc. w stosunku do miesiąca poprzedniego. Poza tym rozpoczęcie działalności musi nastąpić przed 1 kwietnia br. Nie trzeba zawieszać działalności, ale świadczenie przysługuje także tym, którzy zawiesili ją po 31 stycznia br. Osoby prowadzące działalność, rozliczające się w formie karty podatkowej, które korzystają ze zwolnienia z podatku VAT, otrzymają świadczenie postojowe w wysokości 1300 zł.
„Ulga w opłacaniu składek bez opłaty prolongacyjnej”
Ulga dotyczy wszystkich płatników składek i polega na odroczeniu terminu płatności lub rozłożenie na raty należności z tytułu składek ZUS. Dotyczy składek za przedsiębiorcę i pracujące dla niego osoby. Nie ma znaczenia, od kiedy płatnik prowadzi działalność. Nie ma też znaczenia wielkość jego firmy. Z ulgi mogą skorzystać także samozatrudnieni. Ulga dotyczy składek od stycznia 2020 r. Dzięki uldze można opłacić składki do ZUS w dłuższym czasie. Jeśli płatnik złoży wniosek przed terminem płatności składek z tytułu ubezpieczeń społecznych, nie poniesie żadnych kosztów związanych z ulgą. Jeśli wniosek złoży po terminie opłacania składek, ZUS naliczy odsetki za zwłokę na dzień złożenia wniosku.
„Odstąpienie od pobierania odsetek za zwłokę dla należności za okres od stycznia 2020 r.”
Przedsiębiorcy, którzy obecnie mają trudności w terminowym opłaceniu składek z tytułu ubezpieczeń wobec ZUS w następstwie COVID-19, mogą skorzystać za okres od stycznia 2020 r. z ulgi polegającej na odstąpieniu od pobierania odsetek za zawłokę za nieterminowe płatności. Ulga ta dotyczy wszystkich płatników składek. Odstąpienie od pobierania odsetek będzie możliwe w sytuacji, gdy składki już zostały opłacone, ale po ustawowym terminie płatności.
„Zawieszenie spłaty umowy o rozłożenie zadłużenia na raty lub umowy o odroczeniu terminu płatności na 3 miesiące”
Innym rodzajem pomocy jest możliwość zawieszenia spłaty wymagalnych składek ZUS z tytułu umowy o rozłożenie zadłużenia na raty lub umowy o odroczenie terminu płatności na 3 miesiące. Mogą skorzystać z niego przedsiębiorcy, którzy mają zawartą z ZUS umowę o rozłożeniu zadłużenia na raty lub umowę o odroczeniu terminu płatności i mają trudności w ich realizacji w następstwie COVID-19. Płatnicy ci będą mogli skorzystać z zawieszenia realizacji umowy na 3 miesiące, począwszy od terminu spłaty raty bądź terminu płatności odroczonej składki przypadających w marcu, kwietniu lub maju 2020 r. Ulga ta dotyczy wszystkich płatników składek.
Wsparcie realizowane przez ZUS w ramach Tarczy Antykryzysowej, wymaga od przedsiębiorcy złożenia odpowiedniego wniosku. W szczególności należy zwrócić uwagę na nowe wzory wniosków, które zostały zaktualizowane:
- RDZ – wniosek o zwolnienie z opłacania składek,
- RSP-C – wniosek o świadczenie postojowe dla umów cywilnoprawnych – wypełnia zleceniodawca lub zamawiający,
- RSP-CK – wniosek o świadczenie postojowe za kolejny okres dla umów cywilnoprawnych,
- RSP-D – wniosek o świadczenie postojowe dla prowadzących działalność,
- RSP-DK – wniosek o świadczenie postojowe za kolejny okres dla prowadzących działalność,
- RDU – wniosek o ulgę w opłacaniu składek (odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty należności z tytułu składek) bez opłaty prolongacyjnej,
- RDO – wniosek o odstąpienie od pobierania odsetek za zwłokę,
- RDS – wniosek o zawieszenie umowy o rozłożenie zadłużenia na raty/ umowy o odroczenie terminu płatności składek na 3 miesiące (plik pdf 656 KB), plik do wypełnienia i wydruku, pobierz na dysk, zanim wypełnisz.
Wnioski RDZ, RSP-C, RSP-CK, RSP-D, RSP-DK, RDU, RDO można złożyć:
- drogą elektroniczną przez PUE ZUS,
- drogą elektroniczną przez PUE ZUS, za pośrednictwem strony gov.pl
Wniosek RDS można złożyć:
- drogą elektroniczną przez PUE ZUS,
- drogą elektroniczną przez PUE ZUS, za pośrednictwem strony gov.pl (link do strony zewnętrznej)
- za pośrednictwem poczty,
- osobiście w placówce ZUS
Tarcza 4.0 – uzupełnienie tarczy 3.0 ?
W dniu 24 czerwca br. wszedł w życie pakiet antykryzysowy o nazwie „Tarcza 4.0”, czyli odrębna ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19.
Uzupełnienie, jakie wprowadzają nowe rozwiązania do Tarczy 3.0 zostały wykazane poniżej.
„Umorzenie mikropożyczki z urzędu”
Jej rozwiązania w szczególności dotyczą wprowadzenia zapisu, dotyczącego umorzenia pożyczki 5 000 zł, które nastąpi z urzędu. Przedsiębiorcy, którzy skorzystali z tej formy pomocy, nie będą musieli składać żadnych wniosków o jej umorzenie. Urzędy pracy będą samodzielnie weryfikować, czy przedsiębiorca nadal prowadzi działalność gospodarczą, do czego był zobowiązany. Ponadto, przepisy mają moc wstecznie obowiązującą, więc osoby, które otrzymały 5 tysięcy złotych dla mikroprzedsiębiorców przed wejściem w życie tej ustawy również skorzystają z jej zapisów.
„Rządowe dopłaty do kredytów”
Przedsiębiorstwa, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej spowodowanej koronawirusem, będą mogły otrzymać dopłaty do oprocentowania do kredytów otrzymanych na ratowanie przedsiębiorstwa. Małe i średnie przedsiębiorstwa otrzymają dopłatę w wysokości 2 punktów procentowych, a duże w wysokości 1 punktu procentowego. Umowy kredytowe będzie można zawierać do 31 grudnia 2020 r. Z dopłat będą mogły skorzystać banki, które zawarły odpowiednią umową z Bankiem Gospodarstwa Krajowego.
„Zmiany w prawie pracy”
Znowelizowane przepisy prawa pracy będą obecnie pozwalać pracodawcy na obcięcie pensji pracownika o połowę przez rok. Pracodawca będzie mógł zastosować wobec pracownika nakaz pracy zdalnej oraz będzie mógł zarządzić tzw. „powrót do biura”.
Dodatkowo pracodawca będzie mógł udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego bez jego zgody. Będzie mógł pominąć plan urlopowy obowiązujący w danym zakładzie pracy. Dotyczy to niewykorzystanego urlopu z lat ubiegłych, w wymiarze do 30 dni łącznie.
Art. 15gc. tarczy 4.0. przewiduje, że: w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, pracodawca może udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, bieżącego urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni.
Nowe przepisy umożliwiają wypowiedzenie umów o zakazie konkurencji, zarówno ze strony pracodawców, jak i pracowników.
Zgodnie z art.15gf:
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, strony umowy o zakazie konkurencji obowiązującym po ustaniu:
- stosunku pracy,
- umowy agencyjnej,
- umowy zlecenia,
- innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
- umowy o dzieło
– na rzecz których ustanowiono zakaz działalności konkurencyjnej, mogą ją wypowiedzieć z zachowaniem terminu 7 dni.
Ponadto nowe zapisy dotyczące odprawy w związku z rozwiązaniem umowy o pracę (i innych) w okresie epidemii – wprowadzają maksymalną kwotę odprawy, która nie będzie mogła przekraczać 26 tys. zł.
Zgodnie z art. 15gd tarczy 4.0.:
1. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, w przypadku wystąpienia u pracodawcy w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy spadku obrotów gospodarczych, o którym mowa w art. 15g ust. 9, lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, o którym mowa w art. 15gb ust. 2, wysokość odprawy, odszkodowania lub innego świad- czenia pieniężnego wypłacanego przez tego pracodawcę pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, jeżeli przepisy przewidują obowiązek wypłacenia świadczenia, nie może przekroczyć dziesięciokrotności minimal- nego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku wypowiedzenia albo rozwiązania umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, umowy o dzieło albo w związku z ustaniem odpłatnego pełnienia funkcji, z wyłączeniem umowy agencyjnej.
„Ulga na złe długi w PIT/CIT”
W przypadku, gdy kontrahent nie uregulował należności a przedsiębiorca odprowadził już podatek przedsiębiorca taki może skorzystać z tzw. „ulgi za złe długi”. Zgodnie z zapisami Tarczy 4.0. przedsiębiorca nie musi już czekać 90 dni, może obniżyć swój dochód. Tarcza skróciła ten termin do 30 dni.
Warunkiem skorzystania z ulgi jest wykazanie, że ponieśliśmy negatywne konsekwencje ekonomiczne epidemii. Co to oznacza? Wyjaśnienie znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Finansów. Zgodnie z nim negatywne konsekwencje ekonomiczne, o których mowa w art. 52o ustawy PIT mogą się przejawiać np. spadkiem dochodów, koniecznością ograniczenia działalności czy utratą płynności finansowej. W szczególności będą to:
- spadek przychodów w porównaniu z poprzednim miesiącem bądź podobnym reprezentatywnym okresem,
- brak spadku przychodów przy rezygnacji kontrahentów z kontraktów, które miały być wykonane w późniejszym okresie i miały spowodować ich wzrost,
- zaniechanie inwestycji rozwojowych i strategicznych,
- utrata dofinansowań, subwencji itp. w związku z np. brakiem spełnienia wymaganych przesłanek, których nie można było dotrzymać w związku z COVID-19,
- utrata płynności finansowej, przy zachowaniu działalności na dotychczasowym poziomie, w związku z brakiem płatności od kontrahentów,
- straty w związku z brakiem możliwości sprzedaży towarów i wyrobów, które były wyprodukowane przed epidemią COVID-19, a obecnie brak jest na nie zapotrzebowania lub jest ono zdecydowanie zmniejszone.
Powyższe nie przekłada się na identyczne rozwiązania w przypadku braku zapłaty podatku VAT. Wierzyciel ma prawo pomniejszyć wykazany w swojej deklaracji podatek VAT dopiero po 90 dniach od upływu terminu płatności.
„Przy okazji…”
Tarcza 3.0. zmieniła szereg obowiązujących ustaw (a dokładnie 46, co jest i tak mniejszym wynikiem niż tarcza 2.0. zmieniająca przepisy w 62 ustawach), mi.in.:
- ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny,
- ustawę z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego,
- ustawę z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze,
- ustawę z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- ustawę z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie,
- ustawę z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników,
- ustawę z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach,
- ustawę z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny,
- ustawę z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych,
- ustawę z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze,
- ustawę z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw,
- ustawę z dnia 30 sierpnia 2019 r. o Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15,
- ustawę z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw,
- ustawę z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych,
- ustawę z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2.
Tarcza 4.0. zmieniła równie wiele przepisów ustaw, bo aż 55. Gro zmian dotyczy przepisów prawa karnego materialnego (np. wymiar kary łącznej, wymiar kary za czyn ciągły) i postępowania karnego (e-rozprawy w sprawach karnych). Niektóre z uchwalonych przepisów miały wejść w życie mocą ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, co jednak nie miało miejsca, bowiem ustawa została odesłana przez Prezydenta RP do zbadania jej zgodności z Konstytucją przez Trybunał Konstytucyjny (sprawa o sygn. 1/19). Zastrzeżenia Prezydenta nie dotyczyły jednak samych przepisów karnych a samego przebiegu procedury ustawodawczej. Termin rozprawy konstytucyjnej został ostatecznie wyznaczony na 14 lipca 2020 r.
Na temat w/w zmian przepisów przeczytasz w kolejnych artykułach.
Podsumowanie
Mamy nadzieję, że przedstawione powyżej wskazówki okażą się dla Państwa pomocne. Wszyscy liczymy, że kolejne tarcze już nie będą konieczne, zwłaszcza, że przy okazji tarcz modyfikowany jest szereg innych przepisów prawa, np. prawnokarnych, których zmiana nie ma nic wspólnego z poprawą sytuacji przedsiębiorców, pracowników czy obywateli, a stanowi wyraz intencji obecnej władzy do zaostrzania polityki penalnej państwa. Mamy głęboką nadzieję, że w niedługim czasie nastąpi szybki powrót do normalności w polskiej gospodarce, co przełoży się także na pozytywną legislację.
adwokat Hanna Szymańska – właściciel Kancelarii HS LEGAL
dr Paweł Niewęgłowski – współpracownik Kancelarii HS LEGAL, prawnik