Ograniczenia przy wypłacie pieniędzy z rachunku bankowego dziecka

W dzisiejszych czasach, banki oferują bardzo szeroką ofertę, kusząc swoich klientów wysokim oprocentowaniem. Jednym z najlepiej oprocentowanych rachunków bankowych są te, które kierowane są dla najmłodszych. Jeżeli rodzice chcieliby, aby ich małoletnie dziecko miało w przyszłości bezpieczną poduszkę finansową, to z pewnością założenie takiego rachunku jest to dobrym pomysłem.

Jednakże, jeżeli planujemy założyć rachunek w imieniu dziecka, z perspektywą wpłacenia pieniędzy na maksymalnie kilka lat, wówczas może pojawić się problem.

Zgodnie z art. 93 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.) “władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom” i polega m.in. na obowiązku pieczy nad majątkiem dziecka (art. 95 § 1 k.r.o.). Istotnym elementem tej pieczy jest “obowiązek sprawowania z należytą starannością zarządu majątkiem dziecka” (art. 101 § 1 k.r.o.) W związku z tym, rodzice zarządzają majątkiem małoletniego do ukończenia przez niego 18 rok życia. Nie dotyczy to jednak  zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku.

Założenie rachunku w imieniu dziecka, a następnie wpłata na ten rachunek gotówki, powoduje, że właścicielem tej sumy zostaje małoletni. Rodzic pozostaje wówczas jedynie zarządcą tego konta. Zakładając rachunek dla dziecka musimy zdawać sobie sprawę z dwóch istotnych rzeczy.

O czym należy pamiętać przy zawieraniu umowy rachunku bankowego w imieniu dziecka?

Po pierwsze, należy zwrócić uwagę, że po wpłacie pieniędzy na rachunek bankowy dziecka powyżej 9637 zł, kwota ta będzie traktowana jako darowizna i należy zgłosić ją do urzędu skarbowego. Błędne jest ogólne przekonanie, że darowizna od rodziców dla dziecka jest nieopodatkowana. Dzieje się tak, wyłącznie, jeżeli taka darowizna została zgłoszona w terminie 6 miesięcy od dnia jej dokonania na formularzu SD­-Z2, a nie automatycznie (z mocy prawa). Jeżeli po kilku latach okaże się, że rodzice wpłacili pieniądze na konto dziecka, a wpłaty nie zgłosili, darowizna będzie opodatkowana na zasadach ogólnych. W zależności od stanowiska urzędu skarbowego może się to wiązać również z karą za niedotrzymanie obowiązku zgłoszeniowego.

Po drugie, pracownicy banków, przy zakładaniu konta dla naszego dziecka, często pomijają jeden drobny szczegół, który może mieć niezwykle istotne znaczenie w przyszłości. Chodzi o to, że w regulaminie banku, może być zawarte ograniczenie, że jednorazowa wypłata gotówki z konta dziecka w miesiącu, nie może przekroczyć wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w Polsce (na dzień dzisiejszy jest to kwota około 5200 zł) ogłaszanego przez prezesa GUS, poprzedzającego miesiąc w którym planowana jest wypłata. Zdarzają się sytuacje, w których rodzice dowiadują się o ograniczeniu możliwości wypłaty, dopiero przy próbie jej dokonania wypłaty zgromadzonych tam środków na przykład na zakup nowego samochodu czy mieszkania.

Ograniczenie takie jest bezpośrednio związane z art. 101 § 3 k.r.o, do czynności przekraczających zwykły zarząd majątkiem dziecka konieczna jest zgoda sądu opiekuńczego, nie mogą ich bowiem samodzielnie dokonać rodzice ani tym bardziej nie wystarcza sama ich zgoda. Brak zezwolenia sądu opiekuńczego skutkuje nieważnością czynności.

Zgodnie z przyjętym orzecznictwem, wypłata gotówki powyżej kwoty miesięcznego wynagrodzenia, przekracza zwykły zarząd majątkiem dziecka, tak jak odrzucenie spadku, zbycie lub obciążanie nieruchomości dziecka, zaciąganie zobowiązań w imieniu dziecka. Dlatego przed zawarciem umowy, warto zapytać czy w regulaminie o rachunku bankowym istnieje takie ograniczenie.

Co zrobić jeżeli bank nie chce wypłacić kwoty przekraczającą średnią krajową?

Wówczas, jedyną możliwością jest złożenie wniosku do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd. Opłata od wniosku do sądu wynosi 100 zł. 

Należy pamiętać, że orzecznictwo stoi na stanowisku, że rodzic małoletniego może otrzymać zgodę od sądu na wypłatę większej ilości gotówki, jednak pod pewnymi warunkami. Udzielając zezwolenia na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd, sąd opiekuńczy ocenia nie tylko jej legalność tzn. zgodność z obowiązującymi przepisami, ale także celowość (z gospodarczego punktu widzenia) i działanie dla dobra dziecka. Oceny tej sąd dokonuje według stanu z daty orzekania – wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 lutego 2014 roku, sygn. akt I ACa 1165/13.

Należy również podkreślić, że sąd rozstrzygając zgodę na czynność rodziców dotyczącą majątku dziecka, musi ustalić, czy dokonanie zamierzonej czynności jest istotnie zgodne z dobrem dziecka. W kwestii tej, sąd będzie badać każdą sprawę indywidualnie, oceniając, czy dla dobra małoletniego lepszym będzie dokonanie zamierzonej czynności od jej zaniecha.

Ważnym, jednakże, niewiążącym dla sądu kryterium jest to, czy rodzice są zgodni co do celowości dokonania danej czynności. Brak takiej zgodnej decyzji stanowi zawsze ważną i wymagającą dokładnego zbadania okoliczność.

Tym samym, we wniosku, należy dokładnie opisać i udokumentować cel na jaki środki z rachunku dziecka są wypłacane.

Przykład negatywny

W gospodarczym interesie dziecka nie będzie oszczędzanie w celu kupna nowego samochodu dla jednego z rodziców. Jeżeli rodzice przy wpłacie gotówki liczyli jedynie na wysokie oprocentowanie lokaty lub konta dla dziecka, może się okazać, że nawet przy wniosku do sądu, będzie problem z otrzymaniem zgody na dużą, jednorazową wypłatę.

Przykład pozytywny

Działaniem celowym i w interesie dziecka będzie np. zakup nowego, większego mieszkania, w którym zamieszka cała rodzina, jeśli dziecko zyska dzięki temu swój osobny pokój.

Podsumowując, przy zakładaniu rachunku bankowego na rzecz dziecka należy mieć na uwadze kilka kwestii. Wpłaty powyżej 9637 zł, podlegają zgłoszeniu do urzędu skarbowego i dopiero wówczas są zwolnione z podatku od darowizn. Banki często w swoich regulaminach, ograniczają możliwość dysponowania środkami na koncie małoletniego przez jego rodziców, co prowadzi do sytuacji, że miesięcznie rodzic ma możliwość maksymalnej wypłaty w wysokości miesięcznego średniego wynagrodzenia ogłaszanego przez prezesa GUS. Jeżeli rodzice chcą dokonać takiej wypłaty, muszą skierować wniosek do sądu o zezwolenia na dokonanie  takiej czynności i dokładnie ją uargumentować. Przed dokonaniem takiej wpłaty należy dokładnie zaplanować cel na jaki mają być one przeznaczone.

apl. adw. Paweł Socha